Les 2: Onderdelen van rederingen

In deze les maak je kennis met de belangrijkste bouwstenen van redeneringen: stellingen, redenen, bezwaren en weerleggingen. Je leert hoe je hier een nieuw soort schema van maakt waarin de redeneerstructuur is terug te vinden: een Redeneerschema in Rationale.

plaatje

Tweede pagina

Een redeneringis een verzameling van een of meer redenen voor of bezwaren tegen een bewering.

Redeneringen bevatten een aantal belangrijke componenten:

• Het belangrijkste punt van overweging is de stelling*. Deze kan ook conclusie of discussiepunt worden genoemd. Een stelling zetten we in een wit vak:

plaatje

• Een reden verschaft het bewijs dat een andere bewering waar is. Redenen zetten we in een groen vak:

plaatje

• Een bezwaar verschaft het bewijs dat een andere bewering onwaar is. Een bezwaar zetten we in een rood vak:

plaatje

• Een weerlegging is een bezwaar tegen een bezwaar - deze is erop gericht bewijs te leveren dat een eerder bezwaar onwaar is. Een weerlegging wordt weergegeven door een oranje vak:

plaatje

Het oranje vak ontstaat automatisch als je een bezwaar tegen een bezwaar toevoegt.

Derde pagina

We kunnen redeneerschema’s gebruiken om de samenhang van redenen, bezwaren en weerleggingen in relatie tot een stelling te laten zien.

Neem bijvoorbeeld onderstaande gedachtegang:

Zal ik vandaag naar het strand gaan? ... Ik heb het er vast erg leuk. Alleen: ik moet vandaag naar school. Maar ik zou het heerlijk vinden om te gaan zwemmen...

Dit is de manier waarop mensen vaak denken en praten, maar de structuur van de redenering is - als we die in geschreven vorm bekijken - niet erg duidelijk. De bovenstaande redenering is vrij kort en simpel, maar stel je je eens voor hoe moeilijk deze te volgen zou zijn als hij tien keer zo lang was.

Een redeneerschema maakt de structuur veel duidelijker:

plaatje

Met een redeneerschema kunnen we in een oogopslag zien hoe elke bewering past in de totale redeneerstructuur, ongeacht hoe lang de tekst is.

In Les 2-6 leer je hoe je met behulp van Rationale de structuur van een redenering kunt laten zien. Je ontwikkelt stap voor stap jouw vaardigheden in het maken van eigen schema’s.

Voorbeeld

In Les 2 geven we je een verzameling beweringsvakken, waarvan we hieronder een paar voorbeelden laten zien:

plaatje

Je krijgt ook een sjabloon waaraan je de redeneerstructuur kunt zien. Hier vast een voorbeeld:

plaatje

Het is jouw taak de beweringsvakken te gebruiken om een redenering op te bouwen die overeenkomt met het sjabloon.

Daarvoor zul je moeten nagaan welk soort bewering elk vak bevat (stelling, reden of bezwaar) en waar elke bewering thuishoort in de logische structuur van die redenering.

Deze beweringen passen op de volgende manier in die structuur:

plaatje

Dit schema is als volgt tot stand gekomen.

link

Oefening 1

Probeer het nu zelf.

1. Maak met Rationale een redeneerschema met deze vorm:

plaatje

Maak gebruik van de volgende beweringen:

plaatje

Klik op de afbeelding om te openen in de editor.

Tips:

• Verander de kleuren van de vakken zodanig dat je kunt zien om wat voor soort bewering het steeds gaat: een wit vak voor de stelling, een groen vak voor de reden en een rood vak voor het bezwaar. Zorg ervoor dat je onder de rechtermuisknop ‘Vak wijzigen’ gebruikt en dat je je in de redeneermodus bevindt.
• Stel vast wat de stelling is: het hoofdthema, of het onderwerp dat ter discussie staat.
• De reden is de bewering die de stelling ondersteunt door bewijs te leveren voor de waarheid van de stelling.
• Het bezwaar is de bewering die de stelling ondermijnt door bewijs te leveren voor de onwaarheid van de stelling.
• Orden de vakken op de manier van het gegeven voorbeeldsjabloon.

2. Vergelijk jouw uitwerking met het model.

link

Oefening 2

1. Maak met Rationale een redeneerschema met deze vorm:

plaatje

Maak gebruik van de volgende beweringen:

plaatje

Klik op de afbeelding om te openen in de editor.

Tips:

• Verander de kleuren van de vakken om te laten zien wat voor soort bewering het is: een wit vak voor de stelling en groene vakken voor de redenen.
• Stel vast wat de stelling is en om welk hoofdpunt het gaat.
• Je kunt vaststellen welke reden op welk niveau thuishoort door jezelf de volgende vraag te stellen: levert deze reden bewijs voor de stelling of voor de andere reden?

2. Vergelijk jouw uitwerking met het model.

link

Oefening 3

1. Maak met Rationale een redeneerschema met deze vorm:

plaatje

Maak gebruik van de volgende beweringen:

plaatje

Klik op de afbeelding om te openen in de editor.

Tips:

• Indentificeer de stelling. De volgende vraag kan je daarbij helpen: bevat dit vak het hoofdonderwerp of is het een bewering die bewijs levert dat een andere bewering waar of onwaar is?
• Ga na welk bezwaar op het hoogste niveau thuishoort: deze bewering ondermijnt de stelling direct. Verander deze bewering in een rood bezwaar en plaats deze onder de stelling in het schema.
• Ga na welk bezwaar op een lager niveau thuishoort: deze bewering ondermijnt het andere bezwaar. Maak van dit beweringsvak een rood bezwaar; als je het verbindt onder het bestaande bezwaar verandert het automatisch in een oranje weerleggingsvak.
• De overgebleven bewering moet de reden zijn die het bovenste bezwaar ondersteunt, dat wil zeggen: een reden om te denken dat het hier om een goed bezwaar gaat.

2. Vergelijk jouw werk met het model.

Oefening 4

1. Maak met Rationale een redeneerschema met deze vorm:

plaatje

Maak gebruik van de volgende beweringen:

plaatje

Klik op de afbeelding om te openen in de editor.

Tips:

• Identificeer de stelling, die het hoofdonderwerp vormt.
• Identificeer het bezwaar. De volgende vraag kan u daarbij helpen: suggereert deze bewering dat een andere bewering onwaar is?
• Ga na welke reden op het hoogste niveau thuishoort. De volgende vraag kan u daarbij helpen: welke reden ondersteunt de stelling en welke reden ondersteunt het bezwaar?

2. Vergelijk jouw werk met het model.

Oefening 5

1. Klaar voor een uitdaging? We gaan nu naar een meer complexe redeneerstructuur:

plaatje

Plaats stelling, redenen en bezwaren in het redeneerschema. Om dat te vergemakkelijken zijn stelling, redenen en bezwaren door hun kleur al geïdentificeerd.

Plaatje

Klik om te openen in de editor.

Tips:

• Identificeer de reden en het bezwaar van het hoogste niveau. Het kan helpen om te zoeken naar sleutelwoorden. Zo staat het woord 'chocola' bijvoorbeeld in de stelling en komt het in slechts twee andere beweringen voor. Die beweringen horen thuis op het niveau onder de stelling.
• Sleutelwoorden kunnen ook helpen uit te vinden welke bewering in welke tak thuishoort: zoek het sleutelwoord 'cacao' in de ene tak en het woord 'suiker' in de andere.

2. Vergelijk uw werk met het model.

link

Slot

Zie voor meer informatie over onderdelen van redeneringen het boek: Kritisch Denken. Redeneren en Betogen met Rationale, de Basisbegrippen

link

-Redenering

-Reden

-Bezwaar

links