Evalueren
Wat is evalueren?
De basisprincipes van redeneringen evalueren
Het evalueren van een redenering wil zeggen vaststellen in hoeverre de redenering geloof in de stelling (of conclusie) rechtvaardigt dan wel ontkent. Met behulp van de Analyse modus ben je in staat beter te evalueren omdat beweringen en afleidingen afzonderlijk geëvalueerd kunnen worden.
Of je de hoofdstelling van een redenering moet accepteren of verwerpen, is afhankelijk van drie aspecten:
Het waarheidsgehalte van de premissen
Een reden (of bezwaar) kan een bewering niet goed ondersteunen of er bezwaar tegen maken als een of meer van haar premissen onwaar of dubieus zijn. Voor elke bewering in een redenering (of dat nu een premisse is of een hoofdstelling) kun je in Rationale gebruikmaken van drie verschillende beoordelingstypen:
accepteer je de bewering als waarschijnlijk waar?
wijs je de bewering af als waarschijnlijk onwaar?
markeer je de bewering als dubieus omdat je niet kunt zeggen of deze al dan niet waar is?
De kracht van afleidingen (gekoppelde premissen)
Een reden biedt geen ondersteuning (en een bezwaar geen tegenwerping) als ook maar een premisse onbetrouwbaar is - onwaar dan wel dubieus. Een reden of bezwaar kan niet doen wat ze geacht wordt te doen (ondersteunen of tegenspreken) tenzij al haar premissen acceptabel zijn.
Maar acceptabele premissen zijn niet genoeg voor het succes van een reden of bezwaar. Een aanvullende eis is dat de afleiding zelf geldig moet zijn.
Hierna volgen voorbeelden van ongeldige afleidingen (ook al zijn de premissen waar):
Dit moet een reden zijn dat Sytske een Leeuw is. Maar zoals je ziet, ondersteunt de reden de stelling niet, ook al zijn de premissen waar. De reden lijkt relevant voor de bewering die erdoor moet worden ondersteund maar in feite ondersteunt de reden een heel andere conclusie: dat Sytske een Boogschutter is en geen Leeuw.
Niet alleen ondersteunt de reden de stelling niet; de reden bevat informatie waaraan we kunnen zien dat de stelling onwaar is. Met andere woorden, het is eigenlijk een bezwaar! Het feit dat dit een slechte reden is, heeft niets met het onderwerp te maken. Ik wijs deze reden af omdat deze niet geldig is en niet omdat ik niet in astrologie geloof.
Dit moest een reden zijn om de werking van het medicijn Pharmaxyl aan te tonen. Het probleem is dat de reden niet genoeg informatie biedt voor een conclusie of Pharmaxyl werkt of niet. Als de mensen die geen Pharmaxyl hadden genomen ook beter werden, heeft Pharmaxyl geen verschil gemaakt: de mensen die het wel hadden genomen waren dan zonder het medicijn namelijk ook beter geworden.
Dit moest een bezwaar zijn tegen de bewering dat Gerard een groter risico loopt op een hartkwaal; maar het bezwaar werkt niet, ook al zijn de premissen waar.
Het bezwaar had wel gewerkt als roken het enige is waarvan je het aan je hart kunt krijgen; maar dat wordt niet gezegd. Er wordt namelijk niet gezegd dat je het risico op een hartkwaal alleen vergroot als je rookt (en er dus geen andere factoren zijn die het risico vergroten). Dus vertelt het bezwaar ons niet genoeg om de stelling te kunnen tegenspreken.
Het is natuurlijk bekend dat er meer factoren bestaan die het risico op een hartkwaal vergroten. Een hoog cholesterolgehalte bijvoorbeeld, en genetische factoren kunnen eveneens een rol spelen, ook als je niet rookt. Maar dat hoef je allemaal niet te weten om te kunnen zien dat het bezwaar zwak is. Alles wat je hoeft te weten is dat dit bezwaar - de manier waarop de premissen zijn verwoord - geen andere factoren uitsluit.
Volledigheid van de casus
Je zult je een mening moeten vormen over de volledigheid van de gepresenteerde casus voordat je de hoofdstelling van een redenering evalueert: beschik je over genoeg informatie of ontbreken er doorslaggevende overwegingen in de totale casus zoals die gepresenteerd wordt?
Rationale verschaft je geen middel waarmee je je een dergelijke mening kunt vormen maar het is iets waar je altijd aan zult moeten denken als je welke redenering dan ook evalueert.
De sterkte van de casus (convergente premissen)
Een casus kan bestaan uit een mengsel van zowel goede als slechte redeneringen voor verschillende kanten van een debat. Als je elke redenering binnen de casus systematisch evalueert, kun je de goede en slechte redenen aan beide kanten onderscheiden. Dit maakt het mogelijk te beoordelen of, over het geheel gezien, de redenen vóór de stelling sterker zijn dan de bezwaren ertegen.
Zie ook:
Analyseren FAQ
Evalueren FAQ
Wat is evaluatie?
Het evalueren van een redenering wil zeggen vaststellen in hoeverre de redenering geloof in de stelling (of conclusie) rechtvaardigt dan wel ontkent.
Wat is het proces voor het evalueren van een redenering?
Begin met het lezen van elke vertakking en volg de redeneringslijn totdat je het laatste, onderste vak bereikt. Ga dan omhoog vanaf het laatste vak van elke vertakking en evalueer er steeds één tegelijk. Als het laatste vak een basisvak is, stel dan vast of het een goede basis is voor het accepteren van de bewering erboven. Ga dan verder met het volgende vak erboven (we gaan er even van uit dat dat een reden is) en vraag je af of deze reden ondersteuning biedt voor de bewering erboven. Het niveau van ondersteuning dat je vaststelt kan sterk, zwak of nul zijn.
Hebt je deze reden geëvalueerd, dan evalueer je vervolgens de sterkte van de reden erboven aan de hand van het niveau van ondersteuning of tegenwerping eronder. (NB: hetzelfde geldt voor bezwaren. Daarmee wordt getracht een bewering tegen te spreken en het is jouw taak vast te stellen hoe goed dat wordt gedaan.)
Het basisprincipe is dat je geen reden of bezwaar kunt evalueren totdat je alle redenen en/of bezwaren hebt geëvalueerd die op de desbetreffende bewering betrekking hebben. Dit wordt recursieve evaluatie genoemd. Als alle primaire redenen (op het bovenste niveau) en bezwaren zijn geëvalueerd, evalueer je de stelling. Dat wil zeggen, je besluit of je de stelling aanvaardt of afwijst in het licht van de gegeven redenen en bezwaren. Je kunt ook geen beslissing over de bewering nemen. Dat betekent dat je niet over genoeg bewijzen, redenen of bezwaren beschikt en dus niet weet of je de stelling moet aanvaarden of afwijzen. In dat geval kun je meer onderzoek doen of meer informatie (meer redenen) vragen om een beslissing te kunnen nemen.
Wat is de functie van de knop ‘Wissen’?
Met behulp van de knop ‘Wissen’ in het gedeelte ‘Evalueren’ op het tabblad ‘Home’ kun je de evaluatie van een geselecteerde bewering, een schema of van alle schema’s op het werkblad verwijderen. Klik op de pijl onder het pictogram ‘Wissen’ om uw selectie te maken.
Wat is het verschil tussen ‘Wissen in Schema’ en ‘Wissen op gehele Werkblad’?
Met de optie ‘Wissen’ worden alle evaluaties van een geselecteerd schema of van alle schema’s op het werkblad gewist.
- ‘Wissen in Schema’: deze optie wist de evaluaties binnen een geselecteerd schema.
- ‘Wissen op Werkblad’: deze optie wist de evaluaties van alle schema’s op jouw werkblad.
NB: Als je een fout maakt en alle evaluaties wist terwijl je alleen de optie ‘Verbergen’ op het tabblad Beeld wilde kiezen, dan kun je op het pictogram Ongedaan maken klikken in het gedeelte ‘Wijzigen’ op het tabblad ‘Start’. Kies vervolgens op het tabblad ‘Beeld’ de optie ‘Weergeven/verbergen’.
Hoe evalueer ik de sterkte van redenen/bezwaren?
Als je een bewering wilt evalueren, selecteer je deze en ga je naar het gedeelte ‘Evalueren’ op het tabblad ‘Home’. De selecties voor jouw keuze geven aan of de bewering een reden of bezwaar en ‘sterk’, ‘zwak’ of ‘nul’ is. Je kunt ook rechtsklikken en de optie ‘Evalueren’ kiezen. Vervolgens kies je ‘sterk’, ‘zwak’ of ‘nul’.
Kan ik een reeds geëvalueerd beweringsvak aan mijn schema toevoegen?
Ja, je kunt sterke en zwakke bezwaren en redenen aan zowel redeneerschema’s als analyseschema’s toevoegen.
Welke opties zijn er voor het weergeven van een evaluatie?
Er zijn drie opties voor het weergeven van uw evaluatie.Je vindt deze opties in het gedeelte ‘Weergeven/verbergen’ van het tabblad ‘Beeld’.
- Want/Maar: in de evaluatiemodus veranderen deze indicatoren in ‘sterke’ of ‘zwakke’ ondersteuning of tegenspraak.
- Evaluatie-arcering: deze optie geeft de sterkte van de kleur weer in de redenerings- en analysevakken.
- Evaluatiemarkeringen: met behulp van deze pictogrammen kun je jouw evaluatie nog beter visueel weergeven. Sterke redenen krijgen twee cirkels en sterke bezwaren twee vierkanten. Zwakke redenen krijgen een ingevulde cirkel en zwakke bezwaren een ingevuld vierkant. Redenen met nul ondersteuning krijgen een ongevulde cirkel en bezwaren met nul ondersteuning krijgen een ongevuld vierkant. Klik op ‘Pictogram’ om deze functie in of uit te schakelen.
Hoe evalueer ik de stelling?
Als je de stelling wilt evalueren, selecteer je het stellingvak en ga je naar het gedeelte ‘Evalueren’ op het tabblad ‘Home’. Overweeg de redenen en bezwaren die de stelling ondersteunen of weerleggen en concludeer of je deze wilt accepteren, afwijzen of dat je een neutraal standpunt wilt innemen (‘Hmmm’). Klik op het relevante pictogram om een pictogram te plaatsen dat jouw beoordeling vertegenwoordigt.
Ik heb mijn evaluaties gewist en wil deze terug.Is dat mogelijk?
Ja. Als je een fout maakt of van gedachten verandert, kun je de optie ‘Ongedaan maken’ kiezen op het tabblad ‘Start’ op het lint of op de bovenste menubalk.
Wat is de betekenis van de punten als evaluatiepictogrammen?
De evaluatiepictogrammen of punten zijn een nuttige conventie om na te gaan hoe goed de bewering erboven wordt ondersteund of tegengesproken. Je kunt deze punten beschouwen als kralen; het aantal zegt iets over het gewicht van elk discussiepunt. Sterke redenen krijgen twee cirkels en sterke bezwaren krijgen twee vierkanten. Zwakke redenen krijgen een ingevulde cirkel en zwakke bezwaren een ingevuld vierkant.Redenen met nul ondersteuning krijgen een ongevulde cirkel en bezwaren met nul ondersteuning krijgen een ongevuld vierkant.Je hoeft de kralenanalogie niet heel serieus te nemen. Deze zijn niet strikt numeriek: twee (zeer) sterke redenen (vier cirkels) kunnen meer wegen dan vijf (tamelijk) zwakke bezwaren (5 vierkanten).
Kun je me uitleggen hoe analyseschema’s worden geëvalueerd?
In redeneerschema’s gaf je aan of redenen en bezwaren sterk, zwak of zonder invloed waren op de bewering erboven.
Analyseschema’s evalueer je als volgt:
- Je stelt de waarheid van een of meerdere beweringen binnen een reden of bezwaar vast. Als dat het geval is:
- Beoordeel de sterkte of geldigheid van de reden ten opzichte van de bewering erboven. Dat betekent dat zelfs als de beweringen waar zijn, je nog een goede reden moet hebben om de bewering erboven te geloven. Dat lijkt voor de hand te liggen maar soms hebben we te maken met ware beweringen waartussen desondanks geen echte verbinding bestaat. De reden hieronder heeft bijvoorbeeld ware beweringen maar geen duidelijke relatie tot de stelling. (De oorzaak is dat een van de sleuteltermen, in dit geval ‘geld’, in de reden ontbreekt.)
Waarom moeten de basisvakken worden geëvalueerd?
Je hebt de optie om een basisvak te evalueren om aan te geven wat de betrouwbaarheid ervan is en in hoeverre het de bijbehorende bewering ondersteunt. Je kunt basisvakken evalueren als biedende ‘solide’, ‘zwakke’ of ‘nul’ ondersteuning. NB: als je een basisvak evalueert, zeg je bijvoorbeeld niet, ‘het is waar dat dit citaat uit Macbeth van Shakespeare komt’ maar ‘dit citaat biedt solide/zwak/nul ondersteuning voor de bewering erboven.’